Jak rozpoznać naderwanie mięśnia i jak je wyleczyć?

Naderwanie mięśnia to nadwyrężenie II stopnia, które w ogólnej klasyfikacji urazów mięśni uplasowuje się pomiędzy naciągnięciem a zerwaniem. O naderwaniu mięśnia mówi się wówczas, gdy zostanie uszkodzonych więcej niż 5% włókien mięśniowych. Naderwany mięsień wywołuje ból, miejscową tkliwość, średni obrzęk oraz umiarkowane ograniczenie zakresu ruchomości. Sposobem na to, jak wyleczyć naderwany mięsień, jest działanie zachowawcze połączone z rehabilitacją. 

Co to jest naderwanie mięśnia?

Naderwanie mięśnia jest rodzajem urazu, w trakcie którego dochodzi do uszkodzenia i zerwania nie wszystkich, lecz sporej liczby włókien mięśniowych. Naderwanie należy odróżnić od innych uszkodzeń, a więc naciągnięcia i zerwania. 

Klasyfikacja nadwyrężenia mięśni:

• Nadwyrężenie I stopnia – uszkodzenie mięśnia w niewielkim zakresie, polegające na naciągnięciu mniej niż 5% włókien mięśniowych. 

Objawy naciągnięcia mięśnia to niewielki ból i obrzęk, mały dyskomfort oraz ograniczenie zakresu ruchów czynnych.

• Nadwyrężenie II stopnia – uszkodzenie mięśnia w średnim zakresie, polegające na częściowym uszkodzeniu i zerwaniu więcej niż 5% włókien mięśniowych. 

Objawy naderwania mięśnia to umiarkowany ból i obrzęk, średni dyskomfort, związany z ograniczeniem zakresu ruchów czynnych.

• Nadwyrężenie III stopnia – uszkodzenie mięśnia w dużym zakresie, polegające na zerwaniu dużej części tkanki w całym przekroju poprzecznym mięśnia. 

Objawy zerwania mięśnia to ostry ból, niekiedy narastający, duży obrzęk nieraz z wysiękiem, całkowita utrata siły mięśniowej oraz niemożność wykonywania ruchów czynnych.

Najbardziej narażone są mięśnie dwustawowe z dużą ilością włókien szybkokurczliwych, szczególnie w przejściach mięśniowo-ścięgnistych. Toteż najczęściej diagnozuje się naderwanie mięśnia dwugłowego uda i naderwanie mięśnia brzuchatego łydki. Urazy w obrębie kończyn górnych, jak na przykład naderwanie mięśnia dwugłowego ramienia, też się zdarzają, jednak zdecydowanie rzadziej niż urazy kończyn dolnych.

Jakie objawy wywołuje naderwanie mięśnia?

Przy naderwaniu mięśnia, bez względu na miejsce urazu, zwykle pojawiają się tożsame objawy: 

• stan zapalny, któremu towarzyszy wyraźne, lokalne ocieplenie skóry, 
• obrzęk z zasinieniem, 
• nagły, kłujący ból, nasilający się przy każdej próbie poruszania,
• spadek siły mięśniowej. 

Ponadto mogą wystąpić także:

• częste, bolesne, mimowolne skurcze mięśni,
• widoczne zgrubienia włókien i bolesne zagłębienia w uszkodzonym mięśniu,
• nerwobóle.

Naderwanie mięśnia uda czy naderwanie mięśnia łydki często powoduje znaczne ograniczenie ruchomości kończyny, co może przekładać się na czasową niedyspozycję ruchową. Naderwanie mięśnia brzucha objawy ma podobne do przepukliny. Taki uraz wywołuje miejscową tkliwość, uczucie ciągnięcia, pieczenia w okolicy brzucha oraz dyskomfort i promieniujący ból podczas wszystkich czynności, wymagających napięcia mięśni brzucha (siadanie, wypróżnianie się, kasłanie, niekiedy nawet oddychanie). Nieco mniej dotkliwe objawy zwykle niosą urazu kończyn górnych. Osoby opisujące z własnego doświadczenia naderwanie mięśnia dwugłowego ramienia na forum, zwykle wskazują przede wszystkim na charakterystyczny, kłujący ból utrudniający poruszanie ręką i osłabienie siły mięśniowej. 

Dotkliwe objawy naderwania mięśnia zwykle utrzymują się przez kilka, kilkanaście dni, lecz ślady po kontuzji mogą dawać o sobie znać przez wiele miesięcy, zwłaszcza, jeśli w leczeniu pominięto rehabilitację. Stan zapalny wycisza się przeważnie w przeciągu 3-5 dni, przynosząc jednocześnie ustąpienie większych dolegliwości i znaczną poprawę samopoczucia. 

Jak dochodzi do naderwania mięśnia?

W sporcie to właśnie mięśnie są najbardziej podatne na uszkodzenia. Szacuje się, że ponad połowa wszelkich kontuzji sportowców to właśnie nadwyrężenie tkanki mięśniowej. Dzieje się tak, ponieważ mięśnie, których praca polega w zasadzie na kurczeniu i rozkurczaniu się, łatwo ulegają przeciążeniu. Takie przeciążenie pojawia się nie tylko w konsekwencji niedostatecznego rozgrzania mięśni czy zbyt intensywnego treningu, ale przede wszystkim w wyniku sumujących się mikrourazów. Często zdarza się, że kolejne obciążenie następuje zanim jeszcze mięśnie, osłabione poprzednim urazem, zdążą się zregenerować. Zresztą ten mechanizm dotyczy wszystkich ludzi, zarówno sportowców, jak i fryzjerów, informatyków, pisarzy czy malarzy, których praca wymaga stałego powtarzania tych samych ruchów. Takie osoby mogą doświadczać powtarzających się nadwyrężeń, tym bardziej, jeśli narażone są na działanie czynników predysponujących do tego typu kontuzji. 

Czynniki zwiększające ryzyko naderwania mięśnia:

• Dysbalans mięśniowy, czyli stan, w którym jedna grupa mięśniowa jest silniejsza niż jej grupa antagonistyczna.
• Wady postawy. 
• Zaburzone wzorce ruchowe.
• Brak odpowiedniego przygotowania do wysiłku fizycznego.
• Nieumiejętne wykonywanie ćwiczeń.
• Siedzący tryb życia.
• Okres skoku pokwitaniowego.
• Poprzednie urazy.
• Podejmowanie aktywności fizycznej z niedoleczoną kontuzją.
• Zmęczenie mięśni.
• Osłabienie, przemęczenie.

Zatem naderwanie mięśnia międzyżebrowego to najczęściej skutek błędów treningowych. Podobnie, jak naderwanie mięśnia dwugłowego uda, przeważnie wynika z braku rozgrzewki bądź podjęcia wysiłku, przekraczającego fizjologiczne możliwości organizmu. Tak samo dzieje się podczas naderwania mięśnia przedramienia, czyli urazu, którego w wielu przypadkach przyczyną jest dźwiganie ciężkich przedmiotów. Oczywiście nadwyrężenie II stopnia może być spowodowane urazem mechanicznym, a więc upadkiem czy uderzeniem, zwłaszcza na naprężony mięsień, jednak znacznie częściej tego typu urazy generuje czynnik ludzki niż wypadkowy. Dlatego też przy naderwaniu mięśnia brzuchatego łydki odszkodowanie nie zawsze jest przyznawane. 

Jak wyleczyć naderwany mięsień?

Leczenie naderwanego mięśnia polega przede wszystkim na działaniu zachowawczym. Jeśli w badaniu USG nie zostaną wykazane żadne poważniejsze zmiany, leczenie może mieć charakter doraźny. W pierwszych dniach kontuzji zaleca się przyjmowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych i przeciwbólowych, zwłaszcza aplikowanych miejscowo. W łagodzeniu dolegliwości bólowych warto wspierać się plastrami znieczulającymi i chłodnymi kompresami. Zimne okłady, które obkurczają naczynia krwionośne, pomagają zmniejszyć opuchliznę. Pomocne w tym zakresie może okazać się również uniesienie kończyny, tak aby poprawić jej mikrokrążenie. Kluczowym punktem leczenia jest unieruchomienie, które powinno się nosić przez 5-7 dni. Duży wpływ na przebieg rekonwalescencji ma odciążenie kontuzjowanego miejsca oraz ogólny odpoczynek. Naderwany mięsień wymaga rezygnacji z treningów i maksymalnego ograniczenia poruszania się – zwłaszcza na początku, w okresie ostrego zapalenia tkanek. 

Leczenie zachowawcze musi być wspierane rehabilitacją. Po upływie tygodnia od dnia, w którym doszło do naderwania można rozpocząć mobilizację mięśnia. Wskazane metody fizjoterapeutyczne to przede wszystkim masaż funkcyjny i poprzeczny, stretching, relaksacja poizometryczna. Terapeuta może zaproponować też taping, terapię powięziową czy zabiegi z zakresu fizykoterapii oraz z zastosowaniem osocza bogatopłytkowego.

Warto mieć na uwadze, jak duże znaczenie ma prawidłowe postępowanie podczas rekonwalescencji. Powikłania po naderwaniu mięśnia to przede wszystkim ponowne uszkodzenie włókien mięśniowych, co zdarza się niesłychanie często, także u zawodowców. Dzieje się tak głównie dlatego, że objawy naderwania mięśnia mogą utrzymywać się od kilku tygodni do nawet 6 miesięcy, a przez tak długi okres łatwo zapomnieć o zaleceniach i znów przeliczyć własne siły. Minium 5-dniowy odpoczynek z zastosowaniem usztywnienia, a następnie rehabilitacja ruchowa to najlepszy sposób, by wrócić do pełnej formy i ustrzec się kolejnych kontuzji.