Zapalenie wielomięśniowe – objawy, przyczyny, leczenie

Choroby mięśni są schorzeniami, które mogą pojawić się zarówno u dzieci, jak i u dorosłych. Występują one jako efekt banalnych urazów, stłuczeń, naciągnięcia lub naderwania mięśni. Choroby mogą jednak wystąpić z poważniejszych przyczyn takich jak uwarunkowania genetyczne czy infekcje wirusowe. Jedną z takich chorób jest zapalenie wielomięśniowe. Medycyna określa to schorzenie jako chorobę autoimmunologiczną, która najprawdopodobniej związana jest z infekcjami wirusowymi tkanki mięśniowej. Zobacz, jakie są objawy zapalenia wielomięśniowego i jak przebiega kuracja w przypadku tej dolegliwości.

Czym jest zapalenie wielomięśniowe?

Zapalenie wielomięśniowe w skrócie nazywane PM jest zaliczane do chorób idiopatycznych zapalenia mięśni. Mówiąc prościej, PM jest rzadką chorobą reumatyczną. Medycyna wyróżnia dwie postacie zapalenia wielomięśniowego. Pierwszą postacią jest ta dziecięca. Atakuje ona osoby między 10 a 15 rokiem życia. Druga postać zapalenia wielomięśniowego pojawia się u osób dorosłych. W grupie ryzyka znajdują się osoby w przedziale wiekowym 50-70 lat. Istotą tego schorzenia jest postępujące osłabienie mięśni. Stany zapalne mogą rozprzestrzeniać się na wszystkie części ciała. Może więc obejmować zapalenie mięśnia uda, zapalenie mięśni nóg. Choroba może obejmować także narządy wewnętrzne np. serce, mięśnie oddechowe, narząd wzroku, mięśnie przełyku.

Zapalenie wielomięśniowe: przyczyny

Przyczyny zapalenia skórno-mięśniowego nie są znane współczesnej medycynie. Przypuszcza ona, że za chorobę odpowiedzialne są zaburzenia funkcjonowania układu immunologicznego. Jego komórki mają atakować mięśnie i w ten sposób ma dochodzić do wywołania stanu zapalnego. Niektóre badania wskazują również, że przyczyną zapalenia wielomięśniowego mogą być wirusy: Coxsackie B, grypy, wirusowego zapalenia wątroby typu B, C, HIV, cytomegalowirus. Podejrzenie to wynika z tego, że u niektórych pacjentów objawy zapalenia skórno-mięśniowego pojawiają się w bezpośrednim następstwie infekcji wirusowej. Jako jeszcze inne przyczyny schorzenia wskazuje się predyspozycje genetyczne oraz czynniki środowiskowe.

Zapalenie mięśni: objawy

Stan zapalny mięśni wpływa na całe ciało. Objawy schorzenia są uzależnione do tego, jaki mięsień lub grupę mięśni obejmie stan zapalny. I tak np. zapalenie mięśni nóg wywołuje zmniejszoną tolerancję na wysiłek związany z wchodzeniem po schodach czy bieganiem. Pojawiać mogą się też trudności przy poruszaniu się po terenie płaskim czy wstawaniu z krzesła. W przypadku gdy mamy do czynienia z zapaleniem mięśni pleców to jako podstawowe objawy można wymienić problemy z utrzymaniem prawidłowej pozycji ciała, wstawaniem z krzesła, wykonywaniem podstawowych czynności. Trudności z przyswajaniem pokarmu i mówieniem to natomiast symptomy zapalenia mięśni gardła, języka i przełyku.

Przy każdym typie zapalenia mięśni pojawiają się jednak objawy ogólne, które można zaobserwować u każdego pacjenta. Tym głównym jest ogólne osłabienie mięśni. U pacjentów z chorobą zapalenia mięśni pojawiają się też bóle mięśniowe. Symptomom tym dodatkowo towarzyszą takie objawy jak:

• gorączka,
• uczucie zmęczenia,
• brak łaknienia,
• bóle stawów,
• spadek masy ciała,
• poranna sztywność mięśni,
• podwyższona temperatura ciała.

Przy postępujących stanach zapalnych mięśni wystąpić może też drżenie rąk, kłopoty z zachowaniem równowagi, chodzenie na szeroko rozstawionych stopach, ogólna niezdarność. Objawy zapalenia mięśnia rozwijają się powoli. W pierwszych fazach choroby zazwyczaj są niezauważalne lub ignorowane. Wskazuje się również, że do momentu pojawienia się pierwszych widocznych symptomów schorzenia u chorego dochodzi do zaniku nawet połowy włókien mięśniowych. Sprawia to, że nawet najprostsze czynności takie jak jedzenie, chodzenie, podnoszenie głowy z poduszki stają się niemożliwe.

Jak diagnozuje się zapalenie mięśnia?

Potwierdzenie diagnozy zapalenia wielomięśniowego wymaga wykonania kilku badań. Należy zaznaczyć, że diagnostyka tej choroby nie jest prosta, ponieważ istnieje wiele innych schorzeń, które wiążą się z osłabieniem siły mięśniowej. Choroby te należy wykluczyć już na pierwszym etapie badań.

Rozpoznanie zapalenia wielomięśniowego rozpoczyna się od badań krwi. W przypadku zapalenia mięśni w krwi zaobserwować można zwiększoną aktywność niektórych enzymów w surowicy. W diagnostyce wykorzystuje się też badanie elektromiograficzne (EMG) i rezonans magnetyczny mięśni. W niektórych przypadkach konieczna może okazać się biopsja, czyli pobranie fragmentu wycinka mięśnia do badania histopatologicznego. Pomocniczo wykonane mogą być również RTG kości i stawów, a także klatki piersiowej (jeśli podejrzewa się zapalenie mięśnia sercowego).

Jak się leczy stan zapalny mięśni?

W leczeniu stanu zapalnego mięśni stosuje się przede wszystkim kortykosteroidy. Ich zadaniem jest eliminacja stanu zapalnego i zahamowanie nadczynności układu odpornościowego. Leki podawane są przez około 4 – 6 tygodni, systematycznie zmniejszając dawki. Po zakończeniu pierwszego okresu leczenia lekarz może zalecić dalsze zażywanie leków w śladowych dawkach. Alternatywą dla kortykosteroidów są preparaty immunosupresyjne, które również chory musi przyjmować stale. Oprócz farmakologii przy zapaleniu wielomięśniowym konieczna jest rehabilitacja. Fizykoterapia (kinesiotaping lub terapie manualne) ma na celu wzmocnienie osłabionych mięśni. 

W przypadku, gdy leczenie kortykosteroidami nie przynosi efektów, to do kuracji wdraża się gamma-globuliny oraz leki biologiczne. Skuteczność tych terapii nie jest wysoka. Większość chorych na zapalenie wielomięśniowe dobrze reaguje na podawane farmaceutyki i odzyskuje pełnię sił. Trwałe osłabienie mięśni pojawia się tylko u niewielkiego odsetka osób, jeszcze mniejszych odsetek chorych zmaga się z powikłaniami po zapaleniu mięśni takie jak zapalenie płuc lub niewydolność oddechowa.

Czy możliwe jest całkowite wyleczenie zapalenia skórno-mięśniowego?

Obecnie medycyna nie zna leku, który pozwala na całkowite wyeliminowanie zapalenia skórno-mięśniowego. Przeprowadzane kuracje skupiają się jedynie na uzyskaniu jak najdłuższych okresów remisji, w tym całkowitego wyeliminowania objawów. Aby to było możliwe, pacjent musi jednak ściśle współpracować z lekarzem i stosować się do jego wytycznych. Okres leczenia zapalenia wielomięśniowego obejmuje średnio 3 lata. W tym czasie konieczna jest nie tylko farmakologia, ale i fizykoterapia oraz stałe kontrolowanie aktywności enzymów mięśniowych. profilaktycznie u osób z zapaleniem skórno-mięśniowym wykonuje się diagnostykę w kierunku współistniejącej choroby nowotworowej. Wynika to z tego, że chorzy dotknięci tego rodzaju schorzeniami są od 2 do 6 razy bardziej narażeni na występowanie złośliwych nowotworów niż osoby zdrowe.

Jak zapobiegać zapaleniu wielomięśniowemu?

Ze względu na nieznane przyczyny zapalenia wielomięśniowego i zapalenia skórno-mięśniowego obecne nie ma żadnych możliwości zapobiegania tej chorobie. Lekarze jednak polecają uważne obserwowanie swojego organizmu i w przypadku pojawienia się objawów schorzenia podjęcie działań prowadzących do jak najszybszej diagnozy i rozpoczęcia leczenia. Pozwoli to wprowadzić chorobę w stan remisji.

 Lek. Michał Dąbrowski