Polimialgia reumatyczna – przyczyny, objawy, leczenie

Na choroby reumatyczne w Europie choruje nawet 120 mln osób. Statystyki wskazują, że w Polsce pacjentów leczących się na schorzenia reumatyczne jest nawet 10 mln. Jedną z dolegliwości, z jaką się muszą oni zmierzyć jest polimialgia reumatyczna. Diagnozowana jest ona głównie u ludzi starszych, przede wszystkim kobiet. Przyczyny jej występowania nie są do końca znane. Medycyna jednak bardzo dobrze rozpoznaje objawy polimialgii reumatycznej. Jakie one są? Czy to schorzenie można wyleczyć?

Czym jest polimialgia reumatyczna?

Polimialgia reumatyczna w skrócie nazywana PMR jest zespołem chorobowym, który należy do grupy tzw. układowych chorób tkanki łącznej. Atakuje ona mięśnie szyi i karku, a także obręcz barkową i biodrową, wywołując w nich stan zapalny. Na polimialgię reumatyczną narażone są przede wszystkim osoby po 50.roku życia. Szczyt zachorowalności przypada jednak między 50 a 90 rokiem życia. Statystyki wskazują, że na polimialgię reumatyczną częściej chorują kobiety niż mężczyźni.

Polimialgia reumatyczna: przyczyny

Etiologia PMR pozostaje na razie przedmiotem badań. Jako podłoże schorzenia najczęściej wskazuje się uwarunkowania genetyczne, a także zaburzenia w układzie odpornościowym. Badacze sugerują również, że to schorzenie reumatyczne może wynikać z czynników środowiskowych takich jak infekcje wirusowe, mykoplazmy, chlamydie.

Polimialgia reumatyczna: objawy

Pierwszym widocznym objawem polimialgii reumatycznej jest ból zlokalizowany w obręczy barkowej lub miednicznej. Najczęściej występuje on jednostronnie, dopiero na kolejnych etapach zaczyna on obejmować całą obręcz. Charakterystyczne jest to, że ból przy polimialgii reumatycznej jest bardzo silny i znacząco ogranicza ruchomość kończyn. Wielu chorych skarży się m.in. na niemożność podniesienia rąk. Jako inne objawy polimialgii reumatycznej wymienia się:

• stałe zmęczenie,
• osłabienie,
• stan podgorączkowy,
• pogorszenie samopoczucia, a nawet depresję,
• utrata masy ciała,
• ból stawów nie tylko w okolicach kończyn dolnych, ale i w kolanie czy stawach stop,
• poranna sztywność mięśni,
• zapalenie stawów (głównie stawu mostkowo-obojczykowego, kolanowego, biodrowego),
• obrzęki w obrębie rąk i stóp,
• zaniki mięśniowe,
• przykurcze mięśni,
• tkliwość w stawach barkowych i biodrowych.

Warto zaznaczyć, że u ok. 50% chorych na polimialgię diagnozuje się również inną chorobę zapalną – olbrzymiokomórkowe zapalenie tętnic. Schorzenie to objawia się m.in. bólami okolicy skroniowej, bólem w trakcie żucia, utratą wagi, gorączką, zaburzeniami widzenia. Polimialgia reumatyczna i olbrzymiokomórkowe zapalenie tętnic mogą pojawić się u chorego równocześnie albo jedna po drugiej.

Polimialgia reumatyczna: jakie badania przy diagnozie?

Podejrzenie występowania polimialgii reumatycznej zachodzi, jeśli ból i sztywność stawów pojawiają się nagle i utrzymują przez długi czas. Takie objawy powinny skłonić do wizyty u lekarza. Na pierwszą wizytę można udać się do lekarza pierwszego kontaktu lub reumatologa.

Potwierdzenie polimialgii reumatycznej wymaga wykonania szeregu badań diagnostycznych. Chory musi także spełnić kilka kryteriów. Pierwszym z nich jest wiek – polimialgię reumatyczną raczej nie diagnozuje się poniżej 50 roku życia. Kolejna przesłanka, która musi być spełniona to ból występujący w określonej lokalizacji, czyli w obręczy barkowej, biodrowej oraz szyi. Diagnostyka polimialgia reumatyczna wymaga, aby ból pojawiał się w dwóch z trzech wymienionych lokalizacji. Ponadto lekarz zwraca też uwagę, czy chory skarży się na poranną sztywność trwającą co najmniej godzinę.

Samo spełnienie kryteriów deistycznych nie oznacza, że polimialgia reumatyczna może być zdiagnozowana. Dla jej potwierdzenia należy wykonać u chorego badania. Tym podstawowym jest OB i białka ostrej fazy. Lekarz może również zlecić badanie fibrynogenów, które koreluje ze stanem zapalnym stawów, a także pozwoli stwierdzić wzrost poziomu fosfatazy zasadowej. W niektórych przypadkach zalecane mogą być badania obrazowe np. USG i rezonans magnetyczny. Uwidocznią one stany zapalne błony maziowej stawów, pochewek ścięgnistych i kaletek.

Przeprowadzenie skrupulatnej diagnostyki pozwoli stwierdzić, czy chory faktycznie zmaga się z polimialgią reumatyczną, a nie jednym z podobnych schorzeń, dających podobne objawy. Polimialgia reumatyczna najczęściej mylona jest z reumatoidalnym zapaleniem stawów, chorobą zwyrodnieniową stawów, fibromialgia, miopatiami, zapaleniem skórno – mięśniowym, zapaleniem wielomięśniowym, szpiczakiem mnogim, chłoniakiem, rakiem nerek, płuc, jelita grubego, chorobami kości, niedoczynnością tarczycy, Parkinsonem, depresją, bólem mięśni z przeciążenia, innymi chorobami tkanki łącznej.

Polimialgia reumatyczna: leczenie

Polimialgia reumatyczna jest chorobą uleczalną. Leczenie sterydami daje bardzo dobre efekty, a nawroty choroby pojawiają się bardzo rzadko. W niektórych przypadkach choroba ustępuje samoistnie, jednak u większości chorych konieczna jest terapia.

Kuracja trwa zazwyczaj rok od wdrożenia terapii. Jej podstawą jest przyjmowanie glikosteroidów w postaci prednizonu. Leki te sprawiają, że ból znika w przeciągu kilku dni. Sztywność mięśni powinna natomiast zniknąć do 2-3 tygodni. Lekarze zaznaczają jednak, że wskaźnik stanu zapalnego przy polimialgii reumatycznej może utrzymywać się znacznie dłużej. Jeśli chory dobrze reaguje na leczenie farmakologiczne, to należy stopniowo zmniejszać dawkę leku. W przypadku jego nieskuteczności glikokortykosteroidy powinny być zastąpione podaniem metotreksatu.

Po ustąpieniu stanu zapalnego wskazana jest rehabilitacja. Przy polimialgii reumatycznej jest ona nakierowana na utrzymanie lub wzmocnienie siły mięśniowej i zapobieganie przykurczom w stawach. Oprócz tego w zestawie ćwiczeń powinny znaleźć się te poprawiające równowagę i pozycje ciała. Wskazaniem jest wspieranie rehabilitacji fizykoterapii np. laseroterapią, krioterapią. Działania te zminimalizują ból i będą wykazywać działanie przeciwzapalne.

Polimialgia reumatyczna: dieta

W leczeniu polimialgii reumatycznej równie ważna co farmakologia i rehabilitacja jest zmiana stylu życia. Ten element jest nieodłącznym składnikiem terapii. Największy nacisk kładzie się na prawidłowe odżywianie. Jadłospis chorego na polimialgię reumatyczną powinien dostarczać organizmowi niezbędnych mikroelementów. Te znajdują się w warzywach, owocach, produktach pełnoziarnistych oraz mlecznych. Równie ważnym elementem diety przy polimialgii reumatycznej są przeciwutleniacze i kwasy omega 3. Składniki te znajdzie się m.in. w zielonej herbacie, tłustych rybach, kaszy jaglanej. Przy polimialgii reumatycznej unikać należy natomiast cukrów prostych oraz nadmiernego spożywania soli, a także czerwonego mięsa i alkoholu. Jadłospis powinien być ułożony tak, aby chory nie przejadał się. Polimialgia reumatyczna wymaga utrzymywania prawidłowej masy ciała. Jeśli pacjent cierpi na otyłość lub nadwagę, to powinien podjąć próby obniżenia masy ciała. Wynika to z tego, że zbyt duża masa ciała znacznie obciąża układ kostno-stawowy, nasila objawy bólowe, a przez to utrudnia proces leczenia.

 Lek. Michał Dąbrowski