Dyskopatia lędźwiowa – przepuklina – objawy, leczenie

Przepuklina kręgosłupa lędźwiowego (dyskopatia lędźwiowa) może być konsekwencją różnych przeciążeń – manifestuje się ostrym lub przewlekłym bólem, bardzo rzadko przebiega bezobjawowo, dwa razy częściej występuje u mężczyzn. Jakie są inne symptomy przepukliny kręgosłupa lędźwiowego? Jak leczyć dyskopatię lędźwiową i zapobiegać nawrotom?

Kręgosłup człowieka składa się z 24 kręgów, które są ułożone jeden na drugim – między ich trzonami umiejscowione są elastyczne dyski (krążki międzykręgowe). Dyskopatia polega na mechanicznym uszkodzeniu krążka (z upływem czasu dyski tracą elastyczność i zmieniają swoje położenie, wywołując przepuklinę kręgosłupa). Przepuklina kręgosłupa (czyli wypadnięcie dysku) może pojawić się w dowolnej jego części, jednak jak pokazuje praktyka, w 70% przypadków dotyczy lędźwiowej części pleców (niestety odcinek lędźwiowy jest najbardziej narażony na obciążenia), a w 20% odcinka szyjnego. Wiele osób zmagających się z tym powszechnym problemem zdrowotnym po usłyszeniu diagnozy zastanawia się, co mogło przyczynić się do rozwoju dyskopatii lędźwiowej (przepukliny lędźwiowej)?

Dyskopatia lędźwiowa (przepuklina) – przyczyny

Dyskopatia lędźwiowa zaliczana jest do jednych z najczęściej diagnozowanych schorzeń kręgosłupa (jest jedną z chorób cywilizacyjnych). Co sprawia, że tak wielu pacjentów zmaga się z tą chorobą? Do przyczyn przepukliny kręgosłupa lędźwiowego zalicza się powtarzające przeciążenia, urazy oraz bierny tryb życia (bezruch wpływa destrukcyjnie na cały kręgosłup). W grupie podwyższonego ryzyka znajdują się osoby po 35. roku życia. Co ciekawe ryzyko wystąpienia dyskopatii lędźwiowej u mężczyzn jest dwukrotnie większe, niż u kobiet. Nałogowe palenie tytoniu, nadwaga i otyłość również sprzyjają pojawieniu się przepukliny. Do czynników zwiększających ryzyko rozwoju schorzenia zalicza się też uwarunkowania genetyczne, przyjmowanie na co dzień złej postawy ciała, brak regularnej aktywności fizycznej oraz wykonywanie pracy fizycznej (częste dźwiganie, podnoszenie, ciągniecie ciężkich przedmiotów). Ryzyko choroby zwiększa też stres, osteoporoza, wzmożone napięcie mięśniowe oraz wąski kanał kręgowy. Inne, możliwe przyczyny to:

• nagła zmiana masy ciała,
• wibracje,
• wady kręgosłupa lędźwiowego,
• ciąża,
• wypadki komunikacyjne. 

Skoro znamy już najczęstsze przyczyny choroby, warto wyjaśnić, jakie są główne objawy dyskopatii lędźwiowej?

Przepuklina kręgosłupa lędźwiowego – objawy

Symptomy dyskopatii lędźwiowej są dosyć zróżnicowane (niezwykle rzadko przebiega bezobjawowo). Pierwszym objawem zwiastującym rozwój schorzenia jest zazwyczaj ból w dole pleców. Zwykle pojawia się niespodziewanie przy podnoszeniu przedmiotu lub nagłym schylaniu się. Dolegliwości bólowe mogą być tępe, promieniujące, jednostronne lub obustronne. U części pacjentów występują też objawy tzw. rwy kulszowej (wysunięty dysk uciska nerw kulszowy). Niekiedy skarżą się też oni na odczuwanie bólu w podbrzuszu i pachwinach. Zdarza się, że dyskopatia lędźwiowa daje również objawy neurologiczne, co jest już bardzo niepokojącym sygnałem ze strony organizmu. Chory może mieć zaburzenia czucia w nodze, problemy z kontrolowaniem oddawania moczu i stolca, odczuwać zwiększone napięcie mięśni kręgosłupa. Zauważając u siebie wystąpienie tego typu symptomów neurologicznych, należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem pierwszego kontaktu.

Diagnostyka dyskopatii lędźwiowej – jak rozpoznać chorobę?

Podstawą skutecznego leczenia dyskopatii lędźwiowej jest trafna diagnoza. W większości przypadków – poza wywiadem lekarskim z pacjentem – wykonuje się badanie fizykalne (obserwacja pacjenta i analiza zakresu ruchów) oraz zdjęcia RTG, dzięki którym specjalista może ocenić stan kostny kręgosłupa, a także rozmieszczenie kręgów. Niekiedy wskazana jest też tomografia komputerowa i rezonans magnetyczny (w przypadku wystąpienia objawów neurologicznych). Rezonans magnetyczny (MRI) doskonale obrazuje, gdzie dokładnie pojawiła się przepuklina i jakie nerwy są dotknięte. Jak przebiega proces leczenia dyskopatii lędźwiowej? Czy można uniknąć inwazyjnej operacji?

Dyskopatia lędźwiowa. Jak leczyć przepuklinę kręgosłupa lędźwiowego?

W 90% przypadków leczenie dyskopatii lędźwiowej jest nieinwazyjne. W początkowej fazie choroby, gdy ostry ból często uniemożliwia poruszanie się, stosuje się leczenie zachowawcze. Chory musi prowadzić oszczędzający tryb życia, kluczowe jest ograniczenie aktywności fizycznej (należy zrezygnować z ćwiczeń, które mogą pogłębić uraz, unikać dźwigania, gwałtownych ruchów, skłonów, obrotów). Warto odpoczywać w wygodnej pozycji np. leżąc na plecach z poduszką pod kolanami. W ramach leczenia zachowawczego stosuje się również leki przeciwzapalne i przeciwbólowe oraz leki rozluźniające mięśnie. Poza farmakoterapią doustną, złagodzenie dolegliwości bólowych mogą zapewnić plastry lecznicze z diklofenakiem, np. Itami.

Po złagodzeniu stanu ostrego wdraża się rehabilitację oraz ćwiczenia ruchowe dobrane przez doświadczonego i wykwalifikowanego fizjoterapeutę (nastawione na wzmocnienie mięśni brzucha, pośladków i grzbietu). Wykorzystuje się tutaj różne metody leczenia rwy kulszowej. Jakie zabiegi rehabilitacyjne są rekomendowane w przypadku leczenia dyskopatii lędźwiowej? Skrócenie czasu leczenia i szybki powrót do pełnej sprawności zapewnia terapia manualna – odpowiednie techniki zapobiegają również nawrotom choroby (istotna jest tutaj ścisła współpraca terapeuty z pacjentem). Dobre efekty daje również ciepłolecznictwo, laseroterapia, terapia prądem, masaże. W poważniejszych przypadkach stosuje się zastrzyki nadtwardówkowe, które podawane są do źródła, bólu (zmniejszają one obrzęki, usprawniają krążenie, łagodzą stan zapalny, dzięki czemu przepuklina może zacząć się wchłaniać). 

Leczenie operacyjne dyskopatii kręgosłupa lędźwiowego

Niestety niekiedy jedynym wyjściem jest operacja przepukliny kręgosłupa lędźwiowego, która jak każdy zabieg chirurgiczny jest związana z ryzykiem potencjalnych powikłań pooperacyjnych (najpopularniejszym jest tzw. przewlekły ból pooperacyjny). Choć należy zaznaczyć, że w większości przypadków dyscektomia lędźwiowa (czyli usunięcie przemieszczonej części krążka międzykręgowego tzw. przepukliny) nie powoduje powikłań. Po 24-48 godzinach od operacji pacjent może zwykle wrócić już do domu. Przez pierwsze 4-6 tygodni powinien unikać częstego schylania się, podnoszenia przedmiotów z podłogi. Mniej inwazyjnym, ale też rzadziej wykonywanym zabiegiem jest mikrodiscektomia lędźwiowa. Jedną z możliwości są też implanty dyskowe. Jak wygląda profilaktyka dyskopatii lędźwiowej?

Przepuklina lędźwiowa a profilaktyka

Jakie działania profilaktyczne warto podjąć, aby uniknąć wystąpienia dyskopatii lędźwiowej? Istotne jest  kształtowanie prawidłowych nawyków ruchowych – wskazana jest regularna (umiarkowana) aktywność fizyczna i nauka właściwej postawy ciała. Warto wykonywać ćwiczenia fizyczne (priorytetem jest wzmocnienie mięśni grzbietu, warto poprosić fizjoterapeutę o dobranie odpowiedniego zestawu ćwiczeń). Natomiast nie wolno wykonywać ćwiczeń polegających na gwałtownym przeproście. Należy unikać długiego stania i chodzenia oraz nadmiernego stresu, który prowadzi do wzmożonego napięcia nerwowego. Ważna jest również znajomość techniki podnoszenia cięższych rzeczy. Przy podnoszeniu przedmiotów leżących na podłodze, należy uginać nogi, a nie plecy. Profilaktyka przeciw wystąpieniu przepukliny kręgosłupa lędźwiowego obejmuje też kontrolowanie masy ciała (nie wolno dopuścić do nadwagi ani otyłości).

Dyskopatia lędźwiowa (przepuklina lędźwiowa, przepuklina jądra miażdżystego) to powszechny problem medyczny, który najczęściej jest skutkiem przeciążenia odcinka lędźwiowego. Leczenie tej uciążliwej choroby polega przede wszystkim na farmakoterapii oraz rehabilitacji (m.in. ćwiczenia izometryczne mięśni). Zbudowanie silnego gorsetu mięśniowego pozwoli pożegnać bolesne problemy z kręgosłupem. Oczywiście w niektórych przypadkach konieczne jest przeprowadzenie zabiegu chirurgicznego (usunięcie zwyrodniałych fragmentów dysku). Pamiętajmy, aby w razie wystąpienia silnych dolegliwości bólowych odcinka lędźwiowego kręgosłupa nie zwlekać z wizytą u lekarza – im szybciej sięgniemy po pomoc specjalisty, który postawi trafną diagnozę i podejmiemy leczenie, tym większe szanse na odzyskanie utraconego komfortu życia i uwolnienie się od bólu.

lek. Michał Dąbrowski